کرونا ویروس Wuhan seafood market pneumonia virus-کووید-۱۹ (19-COVID)، بیماری کروناویروس ۲۰۱۹

کرونای جدید (نام علمی: Wuhan seafood market pneumonia virus) یا کروناویروس ووهان با نام رسمی کووید-۱۹ (19-COVID)، یک گونه از فرمانرو کروناویروس و منشأ بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ است؛ که به‌صورت مخفف 2019-ncov نامیده شده و در زبان عامه به آن ویروس کرونای ووهان گفته می‌شود. با عبور تعداد قربانیان ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی آن نام رسمی انتخاب کرده‌است - کووید ۱۹ (۱۹-COVID) که اشاره‌ای دارد به «کرونا»، «ویروس»، «بیماری» و سال 2019.^[۱] این ویروس باعث شیوع کروناویروس ووهان است.^[۲] توالی‌یابی دی‌ان‌ای نشان داده که این ویروس با آر اِن اِی (RNA) تک رشته‌ای و با سو مثبت و از نوع کروناویروس است.

مقایسه توالی ژنتیکی این ویروس و سایر نمونه‌های ویروس، شباهت‌هایی با ویروس سارس^[۳] و کرونا ویروس‌های خفاش^[۴] نشان داده‌است که احتمال دارد منشأ نهایی این ویروس در خفاش‌ها باشد.^[۵][۶]

Novel coronavirus (2019-nCoV)

IVDC, China CDC: Wuhan coronavirus

طبقه‌بندی ویروس

ووهان، چین، محل اصلی شیوع

مترادف

• کروناویروس ووهان
• ویروس پنومونی بازار غذاهای دریایی ووهان

پیدایش

نخستین عفونت شناخته شده انسانی در اوایل دسامبر رخ داد.^[۷][۸] این ویروس برای نخستین بار در میانهٔ دسامبر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان، چین شیوع یافته، که احتمالاً ناشی از یک حیوان آلوده بوده‌است. کرونای جدید سپس در همهٔ استانهای چین شیوع پیدا کرده‌است.

پنهان‌کاری دولت چین

گزارش‌های منتشر شده حاکی از این است مقامات چینی مدت‌ها قبل از اعلام شیوع ویروس کرونا در آن کشور از آن آگاهی داشتند اما از انتشار این خبر جلوگیری می‌کردند. گفته شده که در اواخر دسامبر یا اوایل ژانویه، پزشکی به نام لی ون لیانگ که در بیمارستان مرکزی ووهان خدمت می‌کرد با معاینه موارد ابتلای به نوعی بیماری شبیه سارس و انجام آزمایش‌های مربوط، شیوع نوع جدیدی ویروس را به اطلاع همکارانش رساند و خواهان قرنطینه این بیماران می‌شود. پلیس چین، دکتر لی و ۷ پزشک دیگر را احضار و آنها را به «انتشار شایعه» متهم کرده بود. پلیس چین به هشدار داد که از انتشار چنین اخباری خودداری کند و در غیر اینصورت به جرم تشویش اذهان عمومی بازداشت خواهد شد. این پزشک افشاگر در نهایت خود به این بیماری مبتلا و در یکی از بیمارستان‌های ووهان چین بستری شد و جان باخت.^[۹]

بنابر این گزارش‌ها مقامات دولت چین تا هفته‌ها پزشکان را مجبور به سکوت کرده و از اطلاع‌رسانی عمومی خودداری می‌کنند و بسیاری از مردم شهر «ووهان» چین بسیار دیر متوجه گسترش سریع این بیماری در محل سکونت خود می‌شوند. در نهایت پس از حدود ۷ هفته، دولت چین به‌طور رسمی کشف این ویروس را اعلام و شهر ووهان را قرنطینه می‌کند.^[۱۰][۱۱]

همه‌گیری و اعلام وضعیت اضطراری در بهداشت جهانی

این ویروس به سرعت در بیش از بیست کشور دیگر در آسیا، اروپا، آمریکای شمالی و اقیانوسیه گسترش پیدا کرد.^[۱۲] شیوع ویروس از انسان به انسان در چین،^[۱۳][۱۴] آلمان،^[۱۵] تایلند،^[۱۶] ویتنام، تایوان، ژاپن و ایالات متحده تأیید شده‌است.^[۱۷]

در ۳۰ ژانویه سال ۲۰۲۰ ،سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای ویروس کرونای جدید وضعیت اضطراری در بهداشت جهانی اعلام کرد.^{[۱۸][۱۹][۲۰]} تا تاریخ ۴ فوریه ۲۰۲۰ (04:30 UTC)، ۲۰٬۶۰۴ مورد آلودگی وجود داشته‌است که از این تعداد ۲۰۴۱۶ مورد در سرزمین اصلی چین بوده‌است.^[۱۲] تا به امروز تقریباً یک پنجم موارد تشخیص داده شده منجر به بیماری جدی می‌شوند.^[۲۱] تقریباً تمام موارد خارج از چین در افرادی رخ داده‌است که یا از ووهان سفر کرده‌اند، یا با کسی که از منطقه سفر کرده‌است در تماس مستقیم بوده‌اند.^[۲۲]

به‌طور کلی میزان مرگ و میر و عوارض ناشی از عفونت از سال 2019-nCoV ناشناخته است، هم به دلیل اینکه ممکن است در شیوع فعلی میزان مرگ و میر در حال تغییر باشد و همچنین به دلیل اینکه تعداد موارد جزئی و بدون علامت که منجر به تشخیص نمی‌شوند، نامشخص است.^[۲۳][۲۴] با این حال، نتایج اولیه نرخ مرگ و میر ۲/۳٪ در میان کسانی که آلوده تخمین زده‌اند^[۲۵][۲۶] و WHO پیشنهاد کرده‌است که میزان مرگ و میر حدود ۳٪ است.^[۲۷] تعداد مرگ و میرهای ناشی از این ویروس تقریباً در استان هوبی از ۴ فوریه 2020 (04:30 UTC) ۴۲۷ نفر بود،^[۱۲][۲۸]

در ایران

نوشتار اصلی: شیوع کروناویروس در ایران

در ایران، در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۹۸، به دنبال فوت ۲ بیمار با عوارض تنفسی در بیمارستان کامکار قم، شایعاتی دربارهٔ مرگ این بیماران به علت کروناویروس شکل گرفت. اما دانشگاه علوم پزشکی قم با تکذیب شایعات مربوط به مبتلا بودن این دو بیمار فوت شده به کروناویروس، اعلام کرد که تاکنون هیچ‌گونه شواهدی تشخیصی مبنی بر ابتلا به بیماری کرونا دیده نشده‌است.^[۲۹] در تاریخ ۳۰ بهمن اولین موارد از کرونای جدید در شهر قم از طریق روابط عمومی وزارت بهداشت گزارش شد. رئیس مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت بهداشت اعلام کرد که نتایج آزمایش اولیه ۲ مورد از موارد مشکوک را از نظر ابتلا به کروناویروس، مثبت گزارش شده‌است. بیمارستان کامکار قم نیز بعنوان محل قرنطینه و مراجعه بیماران و موارد مشکوک به کرونا مشخص شد.^[۳۰][۳۱] در همین روز، رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم اعلام کرد که در چهار روز گذشته شاهد گسترش بیماری‌های تنفسی در قم بودیم و طی این مدت ۲ نفر در یکی از بیمارستان‌های قم بر اثر بیماری تنفسی فوت کردند که امروز تست اولیه این دو فرد در مورد بیماری کرونا مثبت اعلام شد.^[۳۲]

دو نفر بیمار گزارش شدهٔ مبتلا به کروناویروس از سوی وزارت بهداشت، از افراد مسن و از دو منطقه جداگانه قم بوده و نه تنها سفر خارجی بلکه سفر خارج از استان هم نداشته‌اند.^[۳۳]

در همین روز، خبرگزاری ایلنا به نقل از منابع آگاه ادعا کرد که شش‌نفر هم در حال حاضر به‌دلیل ابتلا به ویروس کرونا بستری هستند که خانواده و نزدیکان این افراد در قرنطینه به سر می‌برند.^[۳۴]

در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۹۸ ، ویدیویی در شبکه های اجتماعی به اشتراک گذاشته شد که نشان میداد چند پرستار با تجهیزات مخصوص پزشکی فردی را از آمبولانس وارد بیمارستان فرمانیه تهران می کردند.^[۳۴]

منشأ

گمان می‌رود که حیوانات فروخته شده برای غذا منشأ یا واسطه این ویروس باشند زیرا بسیاری از نخستین کسانی که مبتلا شدند کارگرانی در بازار غذاهای دریایی هوانان بودند. در نتیجه، آنها در معرض تماس بیشتر با حیوانات قرار داشتند. بازاری که با فروش حیوانات زنده برای غذا نیز در شیوع سارس در سال ۲۰۰۳ مقصر شناخته شد. چنین بازارهایی برای عوامل بیماری‌زای جدید به عنوان انکوباتور در نظر گرفته می‌شوند.^[۳۵] این شیوع باعث تحریم موقت تجارت و مصرف حیوانات وحشی در چین شده‌است.^[۳۶] با این حال، برخی محققان گفته‌اند که بازار غذاهای دریایی هوانان ممکن است منبع اصلی انتقال ویروس به انسان نباشد.^[۸][۳۷] با اینکه تحقیقات اخیر در چین نشان می‌دهد که خفاش می‌تواند منشأ احتمالی این ویروس باشد، مصرف سوپ خفاش چندان در این کشور متداول نیست و تحقیقات دربارهٔ منشأ دقیق این ویروس ادامه دارد.^[۳۸]

با انجام توالی‌یابی دی‌ان‌ای به تعداد کافی، بازسازی یک درخت تبارزایی از تاریخ جهش یک خانواده ویروس‌ها امکان‌پذیر است. تحقیقات در مورد منشأ شیوع سارس در سال ۲۰۰۳ منجر به کشف بسیاری از کورون ویروس‌های خفاش مانند SARS، که بیشتر از جنس Rhinolophus از خفاش‌های نعل اسب است. 2019-nCoV در این دسته از کورو ویروسی‌های مرتبط با SARS قرار می‌گیرد. دو توالی ژنوم از Rhinolophus sinicus منتشر شده در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ شباهت ۸۰٪ با 2019-nCoV را نشان می‌دهد.^[۳۹][۴۰] ژنوم سوم ویروس از Rhinolophus affinis , "RaTG13"، شباهت ۹۶٪ با 2019-nCoV دارد.^[۴۱][۴۲] برای مقایسه، این میزان تغییر در بین ویروس‌ها مشابه میزان جهش مشاهده شده در طول ده سال در سویه ویروس آنفلوآنزا انسانی H3N2 است.^[۴۳]

ویروس‌شناسی

عفونت

انتقال ویروس از انسان به انسان تأیید شده‌است.^[۱۴] ویروس‌های کرونا در درجه اول از طریق تماس نزدیک، به ویژه از طریق قطرات تنفسی ناشی از سرفه و عطسه تا حدود ۲ متر پخش می‌شوند.۶ فوت (۱٫۸ متر)^[۴۴][۴۵] RNA ویروس همچنین در نمونه‌های مدفوع از بیماران آلوده یافت شده‌است.^[۴۶] مطالعات نشان داده‌اند که این ویروس می‌تواند حتی در دوره کمونعفونی شود،^[۴۷][۴۸] اما برپایه اعلام سازمان جهانی بهداشت در این زمان «به احتمال زیاد انتقال از افراد بدون علامت است یک عامل اصلی انتقال نیست».

شماره تولید مثل اصلی ($R\; 0\; \{\backslash displaystyle\; R\_\{0\}\}$ ، تلفظ R-جز یا R-صفر)^[۴۹] از این ویروس برآورد شده‌است بین ۱٫۴ و ۳٫۹ است.^{[۵۰][۵۱][۵۲][۵۳][۵۴]} این بدان معنی است که، در صورت عدم کنترل، ویروس به‌طور معمول در هر عفونت ایجاد شده، ۱٫۴ تا ۳٫۹ مورد جدید ایجاد می‌کند. مشخص شده‌است که ویروس قادر به انتقال در طول زنجیره ای حداقل چهار نفر است.^[۵۵]

ویروس کرونای جدید به نظر می‌رسد کم‌خطرتر از سارس باشد و در ۱۵ تا ۲۰ درصد موارد به صورت شدید بروز یافته‌است.

برآوردهای نخستین نشان می دهد که درصد مرگ و میر این ویروس بین ۲ تا ۳ درصد مبتلا شدگان است.^[۵۶]

علائم

بیماریزایی این ویروس سیستم تنفسی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و علایمی مشابه سرماخوردگی ساده را ایجاد می‌کند. علایم ویروس کرونا شامل: اختلالات تنفسی، آبریزش بینی، سرفه خشک، سرگیجه، گلو درد و بدن درد است که می‌تواند با سر درد و تب نیز همراه باشد و تا چند روز به طول می‌انجامد. در افرادی با نقص سیستم ایمنی، افراد مسن و کودکان این علایم می‌تواند شدیدتر شده و ذات‌الریه و برونشیت را ایجاد کند.

انتشار

ویروس در ابتدا از تماس حیوان به انسان منتقل شده‌است. ویروس MERS از شتر به انسان و ویروس SARS از نوعی گربه به انسان انتقال یافته بودند. در مورد ویروس جدید هنوز منشأ احتمالی به صورت دقیق مشخص نیست.

انتقال انسان به انسان معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که شخصی با مایعات ترشحی شخص آلوده (مثلاً قطرات سرفه) در تماس باشد. بسته به بیماریزایی ویروس، سرفه، عطسه و دست دادن می‌تواند سبب انتقال شود. تماس با لوازم و اشیایی که توسط شخص آلوده لمس شده‌اند نیز می‌تواند باعث انتقال بیماری شود.

Genomic information

Genome organisation (click to enlarge)
مرکز ملی اطلاعات زیست‌فناوری genome ID	MN908947
Genome size	30,473 bases
Year of completion	۲۰۲۰

درمان و پیشگیری

در حال حاضر درمان مشخصی برای این ویروس در دست نیست اما تحقیقات در این مورد ادامه دارد. بهترین راه برای پیشگیری از این بیماری عدم تماس با افراد و اشیای آلوده‌است. عدم تماس دست به چشم، دهان و بینی و شستن دست‌ها به صورت مداوم با صابون حداقل به مدت ۲۰ ثانیه نیز در جلوگیری از انتشار بیماری موثرند.

تلفات

اولین قربانی این ویروس جدید در خارج از چین، در شهر مانیل فیلیپین که یک شهروند اهل ووهان چین بود نیز در ۱۳ بهمن ماه ۱۳۹۸ ثبت گردید.^[۵۷]

در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۹۸ بر ابتلای یک نوزاد در چین به ویروس جدید کرونا سی ساعت بعد از تولد گزارش گردید. این نوازد کم‌سن‌ترین فرد مبتلا به این بیماری ویروسی بوده‌است. به دلایل نامشخص کودکان به ندرت مبتلا به این ویروس می‌شوند.^[۵۸]

مطابق با گزارش‌های منتشر شده در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۹۸ُ آمار مرگ توسط ویروس کرونا از میزان تلفات ویروس سارس در سال ۲۰۰۳ عبور کرد و به ۸۰۳ نفر رسید. از این مجموع یک نفر در هنگ کنگ، یک نفر در فیلیپین و باقی در چین بوده‌است. تلفات ویروس سارس در سال ۲۰۰۳ بالغ بر ۷۷۴ نفر در ۲۴ کشور جهان بوده‌است.^[۵۹]

تا تاریخ ۲۱ بهمن ۱۳۹۸ ویروس کرونا با گرفتن جان ۹۷ نفر در یک روز، مرگبارترین روز خود را به ثبت رسانده و تعداد کل جان باختگان ویروس کرونا به ۹۰۸ نفر رسید. همچنین آمار مبتلایان به این ویروس از مرز ۴۰ هزار نفر عبور کرد. پایان تعطیلات سال نوی چینی و افزایش ترددهای شهری، دلیل شتاب گرفتن آمار تلفات عنوان شده‌است.^[۶۰]

در تاریخ ۲۴ بهمن ۱۳۹۸ در استان هوبی ۲۴۲ نفر در اثر ابتلا به ویروس کرونا جان باختند که بار دیگر رکورد مرگبارترین روز این ویروس ارتقا یافت. همچنین مبتلایان به این ویروس در استان هوبی در ظرف یک روز به ۱۴ هزار و ۸۴۰ نفر رسید که نشان از جهش نگران کننده این ویروس است.^[۶۱]

در تاریخ ۲۸ بهمن ۱۳۹۸ مقامات چین آمار تلفات ویروس کرونا را نزدیک به ۱۸۰۰ نفر و مبتلایان به آن را بیش از ۷۰ هزار نفر اعلام نموده‌اند.^[۶۲]

در روز ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ برای نخستین بار در ایران، دو مورد احتمالی ابتلا به ویروس کرونا در شهر قم مشاهده و آزمایش‌های تکمیلی جهت بررسی نهایی آن آغاز گردید. در همین راستا گروه‌های شناسایی و مدیریت بیماریهای واگیر و تیم‌های واکنش سریع در این شهر مستقر شده‌اند.^[۶۳] ساعتی بعد مرگ هر دو نفر از سوی وزارت بهداشت تأیید شد.^[۶۴]

در روز ۰۲ اسفند ۱۳۹۸ شمار قربانیان ویروس کرونا در ایران به ۴ نفر و مبتلایان به ۱۸ نفر رسید. همچنین ۷۳۵ نفر به ظن داشتن نشان های بیماری تحت قرنطینه قرار گرفته اند.^[۶۵] همچنین در این روز آمار قربانیان ویروس کرونا به ۲۲۳۳ نفر رسید و تعداد مبتلایان به این بیماری از مرز ۸۰ هزار نفر عبور کرد.^[۵۷] تعداد تلفات این بیماری طی این روز در چین ۱۱۸ نفر بوده و طبقه گزارش های دریافت شده بیماری به کلیساها و زندان ها هم رسیده است.^[۶۶]

در روز ۰۵ اسفند ۱۳۹۸ شمار قربانیان ویروس کرونا در چین ۲۵۹۲ رسید. تعداد تلافات گزارش شده در سرزمین های اصلی چین در این روز ۱۵۰ نفر بوده است. همچنین شمار مبتلایان در چین به کرونا ۷۷۱۵۰ نفر برآورد شده است.^[۶۷] علاوه بر این تا روز ۰۵ اسفند مرگ دسته کم ۱۲ نفر توسط مقامات رسمی در ایران بر اثر بیماری کووید-۱۹ مورد تایید قرار گرفته است که این آمار، ایران را در رتبه دوم بعد از چین به لحاظ تعداد تلفات ناشی از شیوء کرونا قرار می دهد. همچنین تعداد مبتلایان در ایران ۴۷ نفر گزارش شده اند.^[۶۸]

بر اساس بررسی بیماران در بیمارستان جین‌یین‌تان در شهر ووهان، بیش از نیمی از مبتلایان در این بیمارستان بین ۴۰ تا ۵۹ و ده درصد کمتر از ۳۹ سال داشتند و موارد بیماری در کودکان نادر بوده‌است.^[۵۸]

نامگذاری رسمی

با عبور تلفات ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ نفر سازمان بهداشت جهانی برای بیماری ناشی آن نام رسمی کووید-۱۹ (19-COVID) را که اشاره‌ای دارد به «کرونا»، «ویروس»، «بیماری» و سال ۲۰۱۹ انتخاب نمود.^[۶۹]

تأثیر ویروس کرونا بر اقتصاد جهان

بزرگترین نمایشگاه تلفن‌های همراه، کنگره جهانی موبایل، که قرار بود در شهر بارسلون اسپانیا برگزار شود به خاطر نگرانی از ویروس کرونا لغو شد.^[۶۱]

روز سه شنبه، ۲۹ بهمن ۱۳۹۸، شرکت اپل، تولیدکننده تلفن‌های همراه، گفت که اختلال در فعالیت‌های اقتصادی در چین به کاهش تولید و عرضه محصولات این کشور و پائین رفت سود منجر خواهد شد. بخش قابل توجهی از محصولات اپل در واحدهای تولیدی این شرکت در چین تولید می‌شود.^[۷۰]

همچنین شرکت هواپیمایی سنگاپور گفته‌است که به دلیل افت تقاضا برای سفرهای هوایی به دلیل شیوع این بیماری، برنامه‌های پرواز خود را در سراسر جهان و به خصوص در منطقه خاور دور کاهش داده‌است.^[۷۰]

شیوء کرونا در ایران باعث شد تا کشورهای عراق، ترکیه، قزاقستان، افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، اردن و کویت مرزهای خود را به روی ایران ببندند. ^[۷۱]